Bilgisayarınızın hard diski, bilgisayarınızda her türlü bilgileri tutan parçadır: işletim sisteminiz, programlarınız, mailleriniz, fotoğraflarınız, müzikleriniz, ... her şeyi o saklar. Disk falan gibi adları bırakalım, ve diski bir not defteri gibi görelim: siz durmadan bu defterdeki yazıları değiştiriyorsunuz (zira durmadan yeni mailler geliyor, siz yeni programlar yüklüyorsunuz, yeni resimler, müzikler kaydediyor ve hatta arada da siliyorsunuz), demek ki efendim ne oluyor arada bir bir sayfa doluyor siz de başka bir sayfaya devam ediyorsunuz (tabii ki eski yazdıklarınızı kopyalamadan, düşünsenize ne biçim zaman alır!). Böyle sayfaları atlaya atlaya yazarken iyi de, okurken ne olacak, aynı yazarkenki gibi sayfa sayfa atlaya atlaya okuyacaksınız. Bu, deli gibi zamana mal olacak... Haksız mıyım? (haksız olduğumu düşünenler bir kitap alıp sayfalarını rasgele dağıtıp okumaya çalışarak ne kadar haklı olduğumu anlayabilirler) İşte hard diskte de aynı olay oluyor: sektörler ve pistler doldukça veriler başka sektörlere ve pistlere yazılıyor; okurken de zamanın büyük bir kısmı kafanın disk üzerinde hareketiyle geçiyor!
Disk birleştirici denen muhteşem program ise sizin diskinizdeki (ya disk değil pardon not defterinizdeki) sektör ve pistleri (tekrar pardon, sayfaları) alıp arka arkaya sıralı şekilde dizer. Bu sayede o diski okuyacak olan kafa sağa-sola oynayacağına adam gibi tek sıra şeklinde rahat rahat (ve hızlı bir şekilde) okur okuyacağını. Hazır bunu yaparken, disk birleştirici başka işler de yapar: bildiğiniz üzere bazı programlar bazı dosyaları hep aynı sırada okurlar, mesela Windows açılırken hep aynı dosyaları aynı sırayla okur. Benzer şekilde, mail programınız önce kendini, sonra filtrelerini ve HTML okuyucu gibi bileşenleri, ardından kutularınızı, ardından da sunucu bağlantı modülünü okur. İşte disk birleştirici, çok zeki bir şekilde böyle arka arkaya okunan dosyaları da yan yana dizer, bu sayede programlar açılırken daha bir hızlı açılırlar...Dolayısıyla disk birleştirici aracını bilgisayarınızı kurduktan sonra, büyük programlar yükledikten sonra ve arada bir (ayda bir mesela) çalıştırmanızı tavsiye ederim. Genelde disk birleştirici işini yaparken bilgisayarı tek başına bırakmak iyi bir fikirdir (zira disk harıl harıl dosyaları dizmekle uğraşmaktadır, yavaş tepki verecektir), ayrıca birleştirme bitince de bilgisayarınızı baştan başlatmak tazeliği hissetmek için iyi bir yöntemdir.
Peki, disk birleştirmenin gerekli olmadığı durumlar var mı? Tabii ki var! SSD tipi disklerde, yani verilerin dönen plakalarda değil de elektronik hafızada saklandığı tür disklerde, disk birleştirme gerekmez: SSD'lerin herhangi bir mekanik parçası olmadığı için, verilerin diskin "her tarafında" dağınık olması onların okunmasını yavaşlatmaz. Çoğu işletim sistemi bu yüzden SSD disklerde disk birleştirmeye izin vermez.
Son olarak, bir açıklama daha: bir çok insan "Linux'ta ve macOS'ta disk birleştirmeye gerek yoktur", ve hatta bazıları da "NTFS'te disk birleştirmeye gerek yoktur" gibi laflar etmektedir. Defter örneğinden göreceğiniz gibi diskin parçalanması, parçalanmasa bile dosyaların doğru sırada dizilmemiş olmaması çok yüksek ihtimaldir. Muhtelif insanların böyle lafları etmesinin sebebi ise şudur: Linux, macOS ve NTFS'te dosyaların hangi parçalarının nerede durduğunu tutan bir index bulunur, aynı not defterinin yanına alınacak bir "hangi sayfaya ne yazdım" kağıdı gibi. Pek tabii ki kağıttan bakıp kopya çekmek FAT'de yapılan "her sayfaya teker teker bak" işleminden daha akıllıdır, ama sadece aramayı biraz hızlandırır bölünmenin önüne geçmez (merak edenler için, FAT'de dosyalar liste şeklinde sıralanırlar, NTFS / ext4 gibi sistemlerde ise index bulunur. FAT daha basit, NTFS ve ext4 ise (çok) daha hızlıdır)
Ve, Windows'da disk birleştiriciyi açmanın yolu: Başlat - Programlar - Donatılar - Sistem araçları - Disk birleştirici (Start - Programs - Accessories - System tools - Disk defragmenter). Linux ve macOS gibi sistemlerde ise gidip gerekli araçları el ile indirip, yükleyip kullanmanız icap etmektedir.